Cristina Rivera Garza: “Haatkapitalisme is aan de orde van de dag in de VS.”

Cristina Rivera Garza (Heroica Matamoros, Mexico, 1964) begon kort na het afronden van The Invincible Summer of Liliana (2021), het toneelstuk over haar vermiste zus, aan een nieuw project. Hiervoor won ze de Pulitzerprijs. Het duurde niet lang voordat hij besefte dat hij nog veel te vertellen had. Hij begon ze parallel aan elkaar te schrijven, totdat hij zich realiseerde dat ze een eigen leven gingen leiden. Zozeer zelfs, dat ze Terrestre (Willekeurig Huis) werden, “een boek met speculatieve kronieken en reisverhalen”, zoals La Vanguardia het omschreef. Het is de keerzijde van Liliana's verhaal. Net als de cassettes van vroeger. Alles heeft twee kanten, en dat geldt ook voor mijn schrijfsels, net als de dingen die ik elke dag lees. Afhankelijk van hoe je ze leest, kunnen ze je perspectief veranderen.

In zijn toespraak in Sant Jordi verdedigde hij de transformerende kracht van lezen.

Tot april had ik er nooit bij stilgestaan ​​hoe ingewikkeld het is om een ​​proclamatie te schrijven. Uiteindelijk vertelde ik wat ik het beste kan: lezen. Omdat ik eerst een lezer ben, en daarna pas een schrijver. Daarom houd ik rekening met de lezers, want ik ben er ook een. Zij zijn mijn medeplichtigen en ik nodig hen uit om samen op reis te gaan en zich te verplaatsen in de ander. En dat laatste is in deze tijd een moeilijke opgave.

Waarom zeg je dat?

Omdat we in een tijdperk leven waarin er steeds minder empathie is. Het is politiek gezien een gevaarlijk moment. Ik woon in de Verenigde Staten, een land waar haatkapitalisme de orde van de dag is. En het niveau is zodanig dat het doordringt in het dagelijks leven en dit ook bereikt.

En dat komt, zoals in Terrestre tot uitdrukking, vaak tot uiting in taal.

Met taal kunnen we gevaarlijk gedrag duidelijker identificeren. Ik kwam uit een ander boek, The Invincible Summer of Liliana, waarin dit onderwerp belangrijk was omdat ik niet opnieuw slachtoffers wilde maken of schade wilde berokkenen. Deze overtuiging heb ik ook in mijn latere schrijfsels aangehouden.

We leven in een tijdperk waarin er steeds minder empathie is”

In een van Terrestre's verhalen vertelt hij over vrouwen die alleen reizen. En bedenk eens hoe tegenstrijdig de term ‘alleen’ is.

Jazeker, want het is meervoud. Soms zeggen we “alleen” en dan gaan we met een groep vrienden. Als er meerdere mannen waren, zouden we niet zeggen dat ze alleen reisden. Ik vond het belangrijk dat deze teksten het recht van vrouwen benadrukken om te bewegen op de manier die zij nodig achten. Het wordt steeds ondenkbaarder dat een jonge vrouw bijvoorbeeld gaat liften, terwijl dat in de jeugd van onze moeders heel gebruikelijk was.

Zijn er meer gevaren dan voorheen? Mexico sloot 2024 af met 70 moorden per dag, waarvan 10 vrouwenmoorden. In het verhaal Zon van een andere planeet doorkruisen de hoofdpersonen het land om de gevaren ervan te ervaren.

De cijfers laten zien dat er meer wordt gemeten dan voorheen. Maar dit geweld en de angstaanjagende situaties zoals vrouwenmoorden maken ons woedend, waardoor we steeds vaker de straat op gaan. Het is vermoeiend, maar het moet. De beperkingen van de ervaring en de roep om autonomie hebben hele generaties vrouwen getekend.

Vrouwenmoorden zijn een wereldwijde epidemie en komen in alle talen voor.

Na de moord op je zus ging je de straat op en je veroordeelde de moord ook in The Invincible Summer of Liliana, waarvoor je de Pulitzerprijs won.

Het was het eerste boek dat ik in twee originele versies schreef, zowel in het Spaans als in het Engels. Ik heb nooit de behoefte gevoeld om in het Engels te schrijven, ook al woon ik al jaren in de Verenigde Staten. Maar emotioneel gezien was het voor mij belangrijk om te schrijven in een taal waarin ik de feiten die ik onderzocht, niet onderzocht. Bovendien vind ik het bijzonder dat de prijs gewonnen wordt door iemand wiens moedertaal niet Engels is. Het lijkt mij belangrijk om met dit boek aanwezig te zijn, omdat het licht werpt op een heel urgent fenomeen.

Vrouwenmoorden.

Het is een onderwerp dat zelden in het Engels wordt besproken. In het Spaans is dat echter nog veel meer. Zij geloven dat hun samenleving niet te maken heeft met zulk extreem geweld tegen vrouwen, zoals dat elders wel voorkomt, en wij weten dat dit een leugen is. Het is een wereldwijde epidemie en het geweld komt in alle talen voor.